Sinds 1513 wordt er in Stekene iedere zaterdag een openbare markt georganiseerd. We zijn niet daarmee niet de oudste in Oost-Vlaanderen, Temse kreeg al in 1264 een octrooi dat hen toestemming gaf om een wekelijkse markt te houden. In de provincie gaan er wekelijks 97 openbare markten door verspreid over 48 gemeenten. De Stekense markt is populair, heeft de tand des tijds doorstaan en speelt nog steeds een belangrijke economische en sociale rol. Gazet Van Stekene proefde de sfeer op een zaterdagmorgen in oktober.
Het is rond acht uur wanneer uw dienaar en huisfotograaf Frank eerst een koffie drinken in Het Anker, een beetje opwarmen kan geen kwaad. De weergoden zijn redelijk gunstig gestemd, enkel wat gedruppel verstoort de pret. Sommige kramen trekken amper bezoekers, bij andere krijgen marktkramers geen tijd om op adem te komen. Dat is het geval bij een gigantisch groot groenten- en fruitkraam, er staan zeker dertig tot veertig klanten aan te schuiven… Drie marktleiders zorgen er ondertussen voor dat alles op wieltjes loopt. Naast de ‘vaste’ markplaatsen worden er ook ‘losse’ marktplaatsen toegewezen via loting.
Waar beginnen we? Bij ‘Bakkerij De Saer’ komt al het lekkers ons tegemoet: bergen sandwiches, pistolets, suikerbrood, notenbrood, broodpudding. ‘We staan hier al 32 jaar op de markt naast nog verschillende andere gemeenten in de regio. Alles wat je hier proef komt uit de eigen bakkerij, dat maakt het verschil.’ Wat verderop treffen we ‘Koen & Martine’, hun gebak en brood smaakt al even verrukkelijk. ‘We zijn de derde generatie, reeds 36 jaar aanwezig op de markt. Het is rustig begonnen maar trouwe klanten weten ons steeds te vinden, dat komt wel weer goed vandaag.’
Wat verderop heeft ‘Ons Kippenatelier’ zijn vaste stek. ‘Gebraden kip is onze specialiteit, we gebruiken hiervoor propaangas. Weliswaar in prijs gestegen de jongste maanden maar dat kan je ook zeggen van mazout en andere brandstoffen. Het weer is onze belangrijkste concurrent. Reken maar dat dan niet eens de helft van het ‘normale’ aantal bezoekers komt opdagen.’
Bij ‘Dameskleding Blommaert’ ligt de focus op dameskleding voor jong en oud, van broek tot bovenstuk, rok, blouse en jas. ‘Kom maar eens kijken, in onze marktauto hebben we een pashokje geïnstalleerd. We hebben een winkel in Sint-Gillis-Waas, daarnaast staan we nog op de markt in Zele, Lokeren en Sint-Niklaas. Ik heb 24 jaar bij Opel gewerkt, nu doe ik al 11 jaar de markten, heb het me nog geen moment beklaagd, ook al maken we lange dagen.’
Bij ‘Herenkleding Heirwegh’ is de vierde generatie aan zet. ‘Wij zijn het oudste kraam in Stekene, we stonden hier al in 1966. In Belsele beschikken we nog over een winkel. We mikken op hoogwaardige merkkleding, vooral van Duitse fabrikanten. Heel wat klanten spreek ik aan met de voornaam, dat schept echt een band. Onlangs kochten we een nieuwe marktwagen, rijbewijs B volstaat hiervoor. Mijn dochter zit mee in de zaak, de opvolging is voorzien.’
Een kraam verderop staat ‘Philippe Van den Abbeele’. ‘Mijn merchandise is sokken voor zowel mannen, vrouwen als kinderen. Ik werk met vaste merken, ik adviseer mijn klanten graag. Vanaf midden september start ik al met de wintercollectie. Ik doe 6 markten per week, ik overweeg ook nog om een markt in Brugge mee te pikken.’
Zakdoeken voor de snotneuzen
Bij ‘Tverschoon’ uit Sint-Niklaas draait het om ondergoed en lingerie maar ook zakdoeken (voor de snotneuzen), kousen, hemden en nachtkleding voor dames en heren. ‘Wij gaan voor modieus kwaliteitsondergoed. We adviseren onze klanten zoveel mogelijk, na zoveel jaren ken je hun voorkeur wel, dat maakt het makkelijker.’“
Heerlijke kazen – Brie de Meaux, Cheddar, Sitton, Vacherin,… – vind je bij ‘Zuivelboetiek Patrick & Petra’ uit Sint-Laureins. ‘Je komt ons op maandag tegen op de markt in Zelzate, dinsdag in Lochristi, woensdag in Lokeren, donderdag in Eeklo, vrijdag in Gent en de week wordt afgesloten in Stekene. 85% zijn vaste klanten. Ons assortiment met zomer- en winterkazen is eindeloos, we hebben meer dan 200 artikels. Eten is genieten. Een markt moet je graag doen, anders moet je er niet aan beginnen.’
‘Maandag en vrijdag zijn rustdagen maar voor de rest van de week zijn we alle dagen actief op openbare markten van Kruibeke tot Ninove, Stekene en Mechelen,’ klinkt het bij bloemenhandel ‘Fiorellini Betjes’ uit Sint-Niklaas. ‘Deze morgen zijn we om 5u45 gestart. De drukte naar 1 november neemt toe, we zijn er klaar voor.’
Totaalbedrag wordt altijd afgerond
Bij ‘Neerkouter, Hoevevlees’ worden de klanten bediend door 4 vrouwen en één man. ‘Bij ons komt het vlees rechtstreeks van het veld, het voedsel voor de runderen kweken we zelf.’ Naast de klassieke biefstuk ook wildpaté, everzwijn, fazant en eenden mousse. Sfeervolle zwart-wit foto’s decoreren het kraam van Neerkouter. Ik lees ook dat ‘het totaalbedrag altijd wordt afgerond.’ Ook bij ‘Slagerij Guy & Carina’ is het aanbod overweldigend, klanten staan geduldig in de rij.
Bij Etienne De Backer uit Wetteren, meer specifiek uit Ten Eede’ kost een colli groenten 5 euro. ‘Een koopje met 4 ‘vaste’ groenten en één groente naar keuze uit een assortiment met onder meer broccoli, prei, jonge wortels, sla, ajuin, butternut, boontjes en spruiten. We kopen onze groenten bij de groothandel. Stekene is een plezierige markt, een aangenaam publiek.’
Bij ‘Marktslager Dirk & Heidi’ uit Moerbeke-Waas is het aanschuiven. Een walhalla voor de vleesliefhebber met onder meer bloedworst, chipolata en varkenshaas, witte pens is in de aanbieding. ‘Wekelijks doen we 5 markten, al 15 jaar lang. Indien mensen niet veel tijd hebben op de markt kunnen ze ook vooraf een bestelling doen.’
Vis ontbreekt niet in Stekene, daar zorgt ‘Vishandel Tanja Thiel’ voor. ‘Ik breng steeds kraakverse vis mee van pladijs tot sprot, zeepaling of forel, met daarnaast nog bereide gerechten. Sinds corona verkoop ook vanuit huis hier in Stekene. Opvolgers heb ik niet, maar aan stoppen denk ik nog niet.’ Tanja gaat liever niet op de foto, maar als enkele klanten zeggen hoe fotogeniek ze wel is, gaat ze toch overstag….
Buitenbeentjes
Het aanbod is gevarieerd, voeding en textiel vormen de hoofdmoot, enkele ‘buitenbeentjes’ trekken de aandacht zoals Van Raemdonck ADV. Smoking. ‘Ik verkoop sigaren, sigaretten, tabak maar ook aanstekers, zippo’s en asbakken. Vijftien jaar geleden nam ik de zaak over van mijn ouders, ben nochtans zelf geen roker. Bovendien kan je hier ook kerst-, verjaardag- of rouwkaarten kopen. Ik heb geen winkel, ben een pure marktkramer, elke dag van de week.’
Een andere uitsmijter is ‘Confiserie Marleen’ uit Sijsele, pure nostalgie: spekken, lolly’s, likstokken, zuurtjes, schepsnoep per soort. ‘Ik doe al 36 jaar de markt waarvan 30 jaar in Stekene. Ik sta niet tussen de andere kramen maar een beetje achteraf, vind ik een groot voordeel. Mensen weten me te vinden op mijn ‘vaste stek’, hier spring ik helemaal in het oog.’
Ook het kraam van ‘Karel Van der Jeught’ brengt kleur en variatie op de markt met kruiden, specerijen, thee, noten en gedroogde vruchten. ‘In onze branche is er een enorme variëteit aan producten, we stemmen ons assortiment zoveel mogelijk af op de wensen van de klanten. Stekene is altijd een goede markt geweest maar de jongste jaren zit de klad er een beetje in.’
‘Tran’ biedt Vietnamese specialiteiten aan. ‘Voor mij is dit een bijberoep. Alles wat je hier ziet bereid ik in eigen huis. Onze topper is de vegetarische loempia, om ter plaatse te proeven of mee te nemen naar huis. Vandaag ben ik niet zo tevreden, het is iets te rustig.’
Van ‘markten’ krijg je honger, ‘Foodtruck Paris Royal’ verleidt de bezoekers met verse frietjes, hamburgers en braadworsten. Ze komen helemaal uit Mol en doen 12 markten per week.
Het laatste kraam dat we bezoeken is meteen het grootste in oppervlakte ‘Tuinplanten De Schoenmacker – Haeck’’ uit Lochristi. Een prachtig decor, bloemen en planten in alle kleuren en vormen. ‘Allerheiligen en Allerzielen komen eraan, er is dan ook veel vraag naar chrysanten. We staan ’s morgens op om 5 uur, het zijn vaak lange dagen. We zijn pas sinds 2019 aanwezig op de markt in Stekene, we komen hier graag, het is een goede markt voor ons.’
KADER: gemeente wil actievere rol spelen bij uitbouw zaterdagmarkt
Hoe zal de zaterdagmarkt in Stekene eruit zien over pakweg tien, twintig jaar? Het is koffiedik kijken, heel wat onzekere factoren spelen een rol.
In totaal tellen we 26 kramen, opvallend is een ‘groot gat’ midden op het marktplein. Voor marktkramers met een abonnement bedraagt de prijs 1,25 euro per lopende meter kraam en dit voor elke marktdag. ‘In vergelijking met pakweg 30 jaar geleden is het aantal kramen inderdaad fors gedaald,’ bevestig Pieter De Witte, schepen van Economie & Ondernemen. ‘Toen spraken we nog over een 60-tal kramen. Voor die teruggang zijn er verschillende oorzaken. Marktkramers die op pensioen gaan worden doorgaans niet opgevolgd. Bovendien is het voor jonge marktkramers niet makkelijk om een lening te krijgen bij een bank.’
Minder kramen en minder diversiteit aan producten vertaalt zich ook in minder aantal bezoekers. ‘Het gros van de bezoekers zijn vooral ‘senioren’, jongeren vinden moeilijker de weg naar de zaterdagmarkt. Als gemeente willen we in komende jaren meer inzetten op een gevarieerder aanbod en op beleving. Vroeger speelden we een eerder passieve rol waarbij we ons beperkten tot het beheer van de aangemelde kramers. Nu willen we een meer actieve rol spelen waarbij we zelf nieuwe marktkramers aantrekken. Dit moet de aantrekkelijkheid van de zaterdagmarkt verhogen. Beleving is ook een belangrijk aspect. Naast onze jaarlijkse Septemberactie organiseren we steeds een kerstevenement of nodigen we soms een band uit voor muzikale omlijsting.’
Ontmoetingsplaats
Gemeente Stekene trekt bovendien extra budget uit voor een begeleidingstraject door een extern bureau. ‘We ontwikkelen hiervoor een marktactieplan om de zaterdagmarkt verder te versterken. Mensen, vooral uit Stekene, kijken iedere zaterdag uit naar de markt, een ontmoetings- en verbindingsplaats die we moeten koesteren.’