Iedereen kent wel de natuurgebieden De Stropers en het Waterwingebied in en aan de rand van Kemzeke. Maar natuur is overal, en dat wil ik graag aantonen met de Kemzeekse woonwijken als voorbeeld. Nu zie ik sommige bewoners van de Habroekwijk, de Reinaertwijk en de Muziekwijk de wenkbrauwen al fronsen en zich afvragen waar die natuur dan wel zit…
Het verschil tussen de wat ik zou noemen ‘grote natuur’ in de natuurgebieden en de natuur in je eigen tuin schuilt in de verscheidenheid aan leven in een bepaald gebied. Hoe groter die verscheidenheid, hoe waardevoller de natuur wordt. Met een groot woord gaat het hier over biodiversiteit. En wat heel straf is: al die levende organismen geven elkaar de hand, ze zijn als het ware op elkaar aangewezen. Bij wijze van voorbeeld: heb je een notenboom in je tuin staan of een eik en er is een bosje in de buurt, dan is de kans groot dat je al eens een eekhoorn in je boom hebt aangetrokken. Eekhoorns hebben de gewoonte om een wintervoorraad eten aan te leggen, maar vaak vergeten ze waar ze alle noten hebben verstopt, met als gevolg dat daar het volgend voorjaar ineens jonge boompjes opduiken. En zo ontstaat een nieuw stukje natuur…
Habroekwijk omsingeld
De oorlog was nooit veraf in het Habroek: in de eerste wereldoorlog werd een gordel van manschappenbunkers, de zogenaamde Hollandstellung, gebouwd door de Duitsers en twee van deze bunkers zijn nu nog terug te vinden ten noorden en ten westen van de huidige Habroekwijk. Vanop de fietssnelweg F41 kan je de ene bunker tussen de draadomheining van het voormalige industrieterrein van een aannemer nu nog zien uitsteken. De tweede bunker staat in een volledig vervallen sparrenbos (met dank aan de Letterzetterkever, ook dàt is natuur) en is omgeven door nog enkele bossen.
Vooral op het grote terrein naast de fietssnelweg dat al vele jaren ongemoeid is gelaten, is in de loop van de jaren een grote variatie aan leven ontstaan met planten die op hun beurt vogels, insecten, en allerlei andere diertjes hebben aangetrokken. Ik vond er enkele planten van de wilde (groene) asperge in het grote grasland. Verderop het terrein ligt ook nog een grote vijver met waterplanten, die diverse watervogels aantrekt. Door de rustige, ongestoorde ligging kan de natuur hier mooi evolueren. De bunkers en hun omgeving fungeren niet meer als verdedigingsgordel voor de Habroekwijk, maar vormen nu – ruim 100 jaar later – een natuurgordel. Tja, natuur rekent met andere tijdsmodellen dan mensen…
De Habroekwijk is een typische woonwijk uit de jaren ’70 en ’80 van vorige eeuw: open en halfopen bebouwingen, allemaal met een tuin en de straten (lanen) beplant met bomen, laag groen en gras. De tuinen zijn er heel divers: van kiezeltuinen over gemillimeterde gazonnetjes en strak geschoren struiken tot weelderig bloeiende tuinen met bloeiende struiken, vaste planten, eenjarige bloemen en wilde bloemenstroken. En in welke tuinen valt het meest te beleven, denk je? Juist ja, weelderig bloeiende tuinen lokken steeds meer nieuw leven en vormen zo echte natuurpareltjes. Maar iedereen kan iets doen: een paar nestkastjes voor vogels, voederplanken, een bijenhotelletje, struiken die vlinders aanlokken, de mogelijkheden zijn legio en ze zijn in de tuinen van de wijk terug te vinden.
Zet jouw actie gerust op www.actions.kickbelgium.be , je kan er andere inwoners mee inspireren om ook aan de slag te gaan voor De Groenste Streek, een project van Kick Belgium met gemeente Stekene (zie elders in deze krant).
Natuur kan soms ook meedogenloos zijn; afgelopen voorjaar krioelde het van de slakken die tuiniers tot wanhoop dreven. Maar tegelijk kan de natuur zelf de oplossing bieden: egels, vogels, kikkers en padden lusten graag slakken. Kleine tip: maak onderaan in je haag of afsluiting met de buur een kleine opening waar de egels doorheen kunnen kruipen, dan kunnen ze vlot in de tuin geraken om op jacht te gaan.
De bomen in de straten vormen een verbinding van de natuurgordel naar de wijk, en zorgen tijdens de steeds warmer wordende zomers tegelijk voor de noodzakelijke verkoeling. En op het speelplein zorgen drie grote zomereiken voor de nodige schaduw voor spelende kinderen.
Onderzoek heeft aangetoond dat een groene, gezonde omgeving waarin het prettig is om wonen ook de sociale cohesie in de wijk verhoogt. Het buurtcomité van de Habroekwijk is daar een mooi voorbeeld van; in groene wijken ontstaan gemakkelijker wijkcomités.
Concert van de meerkikker
De Muziekwijk heeft zijn naam niet gestolen, maar niet iedereen kan ermee lachen wanneer vanaf eind april het concert van de meerkikkers begint, vooral niet als ze ’s morgens vroeg al beginnen te kwaken. De mannetjes proberen tot begin juli met hun roep wijfjes te lokken; daarna is het weer rustig tot het jaar daarop. Deze vrij zeldzame kikkersoort heeft de oude poel die in het ontwerp van deze splinternieuwe wijk werd bewaard als podium uitgekozen. Hoe controversieel het ook moge klinken, maar is het niet wonderbaarlijk hoe de natuur zich aanpast aan veranderende situaties?
Heel het concept van de wijk is gericht op het integreren van natuur tot tussen de woningen. Dat begint al bij de opvang van alle regenwater van de woningen en de straten in een grote centraal gelegen ‘wadi’. De term is een afkorting van ‘Water Afvoer Drainage en Infiltratie’ en is ontleend aan de Arabische naam voor een – vaak droog – rivierdal. Een wadi bergt regenwater en zuivert het, waarna het water infiltreert in de ondergrond. Zo helpt hij tegen wateroverlast en droogte.
In de Muziekwijk is een heel natuurlijke aanplanting rond deze wadi gezet, en tegelijk doet deze groenzone dienst als avontuurlijk speelterrein. Net zoals vroeger kinderen graag grachten of vijvers opzochten om kikkervisjes of stekelbaarsjes te ontdekken of op een omgevallen boomstam te balanceren, kunnen ze zich hier ook uitleven en zo de natuur leren ontdekken.
Grachten zijn in deze wijk niet ingebuisd, maar bewust open voorzien om het water de kans te geven om in de ondergrond weg te zakken.
Door de grote concentratie aan woningen op kleine perceeltjes grond is de ruimte voor privétuinen heel beperkt gebleven. Ik kwam wel enkele leuk aangelegde tuintjes tegen, maar net zo goed enkele kunstgrastuintjes, waar natuur ver te zoeken is. Enkele bloempotten en -bakken kunnen hier wonderen doen om leven aan te trekken, maar de grootste troef van de wijk is de natuurlijke inrichting van het openbaar domein ter compensatie van de beperkingen die kleine tuintjes hebben. Zo kunnen alle bewoners toch genieten van een stukje aangelegde natuur dat geleidelijk aan steeds meer nieuw leven zal aantrekken.
Schol!
Vlak ten noorden van de Muziekwijk heeft Jan Mels van de wijnzaak Melovinja in 2023 zijn droom verwezenlijkt om een echte wijngaard aan te leggen op een stuk grond van ongeveer 0,5 ha. Met drie weersbestendige druivenrassen hoopt hij tegen eind 2025 de eerste Kemzeekse schuimwijn te presenteren, naast een deel witte wijn en rosé. De jonge wijnstokken worden nu nog beschermd met kokers tegen wildvraat door konijnen. De wijngaard wordt op een natuurlijke manier onderhouden, zonder bestrijdingsmiddelen, wat de kwaliteit alleen maar ten goede zal komen.
Van Den Vos Reynaerde
Wie Kemzeke zegt, zegt Reinaert en dus lag de titel voor de oudste wijk van de gemeente voor de hand: de Reinaertwijk, klein maar fijn. En de lepe vos zit effectief niet ver uit de buurt, want in één van de bosjes verderop niet ver van de fietssnelweg die paalt aan de wijk is een heuse vossenburcht gevestigd. Ik heb nog geen meldingen gekregen van bewoners die in de wijk een vos gezien hebben, maar dat is zeker niet uitgesloten. Laat het gerust weten aan de Gazet Van Stekene als je er één hebt gezien.
Wie er vorige winter wel ineens opdook in de Tybaertlaan was een ree, die ook vaak rond het kerkhof en op de akkers achter de Reinaertwijk vertoeft. Het feit dat deze grotere zoogdieren dicht bij de bewoning naderen betekent dat hun aantallen na vele jaren afwezigheid opnieuw gestaag toenemen, omdat ze voldoende voedsel in de natuur in de omgeving vinden.
Nog een merkwaardige vaststelling is dat in de Tybaertlaan op het pleintje achteraan in de straat de enige iep (ook olm genoemd) van de gemeente staat die de voor deze boomsoort dodelijke iepenziekte heeft overleefd, in tegenstelling tot de bomenrijen op de wallen rond Hulst waar vele jaren geleden alle iepen moesten geveld worden.
Er moet vast toch iets in de bodem zitten in Kemzeke dat de natuur daar kansen krijgt om te ontwikkelen. Of zijn het de mensen daar die het belang van de verbinding van de mens met de natuur inzien? Ik wil het gerust geloven, mijn eigen roots indachtig…