Begin oktober fietste uw dienaar naar Labastide-d’Armagnac, het zuid-Franse dorpje waarmee Stekene een vriendschapsband onderhoudt, in 2017 geformaliseerd met een ‘Accord de l’amitié’. Labastide-d’Armagnac beschikt al meer dan 60 jaar over een wielermuseum, de wereldberoemde Chapelle Notre Dame des Cyclistes. Ze was de inspiratiebron voor het gelijkaardig fietsbedevaartsoord opgericht in de kerk van Klein-Sinaai in 1996.
Labastide-d’Armagnac telt nauwelijks 700 inwoners maar is niettemin een toeristische trekpleister, een Middeleeuws dorp waar de tijd lijkt stil te hebben gestaan. In 2021 kreeg Labastide het label ‘Petite Cité de Caractère’ uitgereikt. Er is nog veel in de oude staat, enkel de oorspronkelijke stadsmuren zijn in de loop der tijden verdwenen, maar verder heeft het dorp nog exact hetzelfde stratenplan als in de tijd van de oprichting. In 1291 gaf graaf Bernard VI d’Armagnac opdracht om hier een nieuw dorp te vestigen zoals er in die tijd op meerdere plekken in deze streek verrezen. Allemaal min of meer gebaseerd op een gelijkaardig concept: een marktplein voor de weekmarkt, daaromheen arcades met winkels, dichtbij het plein een kerk met een versterkte klokkentoren en in rechte straten de overige huizen voor de inwoners van het dorp.
Eeuwenlange traditie van Armagnacproductie
In Labastide word ik allerhartelijkst ontvangen door burgemeester Alain Gaube en gemeentesecretaris Giorgio Bonacci. ‘Nog maar enkele maanden geleden waren we op bezoek in Stekene bij de inhuldiging van een nieuwe verkaveling achter de Vijfstekenstraat in Klein-Sinaai, waar onder meer een Labastidelaan komt,’ vertelt Alain Gaube.
Na een fotosessie volgt een kleine receptie waarbij we voorzichtig nippen van een glaasje Armagnac, diverse families maken hier al eeuwenlang Armagnac. Daarna verplaatsen we ons naar restaurant Café du Peuple, dè place to be in Labastide.
Tijdens een copieuze maaltijd komt de ‘vriendschapsband’ met Stekene uitgebreid aan bod. ‘Het gemeentebestuur van Labastide is op dat vlak zeker vragende partij om de banden verder aan te halen. Heel wat Belgen kiezen zuid-Frankrijk als vakantiebestemming en op dat vlak beschikt Labastide over veel troeven. Naast het pittoreske dorp biedt de regio een afwisseling tussen bossen, glooiende wijngaarden en akkerlanden. Aan overnachtingsplaatsen en restaurants is er geen gebrek,’ zegt Giorgio Bonacci.
Bij de meeste inwoners van Labastide gaat er geen belletje rinkelen wanneer ik vraag naar de ‘vriendschapsband’ met het Belgische Stekene. Van de tien inwoners die ik hierover aanspreek heeft nog niemand van onze gemeente gehoord. Misschien toch wel de moeite waard om te onderzoeken hoe de vriendschapsbanden sterker aangehaald kunnen worden. Het fietsmuseum in Klein-Sinaai kan daarbij een belangrijke rol spelen.
Een magneet voor wielerliefhebbers
Na een heerlijke maaltijd waarbij ook nu een fles Armagnac op tafel komt, staat een bezoek aan de Chapelle Notre Dame des Cyclistes op het programma. Het museum heeft zijn onderkomen in een oude kapel midden in een betoverend landschap, rustig gelegen enkele kilometers buiten het centrum van Labastide. Sinds 18 mei 1959 is de oude kapel, ingehuldigd door de bisschop van Dax, opgedragen aan beroemde wielrenners van Eddy Merckx tot Jacques Anquetil, Louis Ocana, Fautso Coppi, Freddy Maertens, Lucien Van Impe, Johan Museeuw, Tom Boonen, Miguel Indurain, Jeannie Longo, Bernard Hinault en nog veel andere vedettes. De kleine kapel puilt met meer dan 700 koerstruien bijna allemaal geschonken door de wielrenners zelf. Het museum met zijn ontelbare memorabilia – oude fietsen waaronder een die werd gebruikt bij de eerste Tour de France in 1903, tandems, foto’s, medailles, tijdschriften – is een magneet voor wielerliefhebbers van over de ganse wereld. De organisatoren van de Tour De France hebben de kerk in hun hart gesloten. Op 9 juli 1989 vertrok er een etappe van de Tour bij de kapel, daarnaast kwam de Tourcaravan langs in de jaren 1984, 1995, 2000 en 2017.
Onzekere toekomst voor het wielermuseum
Jaarlijks trekt het museum meer dan 20000 (!) bezoekers en daar zijn ze in Labastide best fier op. Toch drijven er onweerswolken over de toekomst van de Chapelle Notre Dame des Cyclistes, vertelt Giorgio Bonacci. ‘In de eerste plaats is de kapel – gebouwd op de plaats waar ooit een Gallo-Romeinse vestiging stond – dringend toe aan een grondige renovatie. Vooral opstijgend vocht is een probleem. Daarnaast is het museum de voorbije jaren uit zijn voegen gegroeid, tientallen memorabilia kunnen daarom niet uitgestald worden. Tenslotte kampen we ook nog met een ‘vergrijzing’ van onze vrijwilligers. Tot corona konden we een beroep doen op een twaalftal vrijwilligers, na corona viel dit terug tot een vijftal. Niettemin leveren zij prachtig werk en steken heel wat liefde in het museum. We zullen zien hoe één en ander in de toekomst evolueert,’ besluit Giorgio Bonacci.
Ik ga hier creveren in Labastide
Het pittoreske decor van Labastide trekt aardig wat buitenlanders aan – Amerikanen, Engelsen, Duitsers, Belgen en Nederlanders -, niet alleen voor een vakantie maar ook als vaste verblijfplaats…
Ik sprak met een vrouw uit het Amerikaanse Connecticut die haar tijd verdeelt tussen Parijs en Labastide. Ze heeft een huis compleet gerenoveerd en is verliefd geworden op de regio. Een Nederlander, verzot op rosé, woont aan de Place Royal en wil er voor geen geld van de wereld nog weg, hem zien ze niet meer terug in het overvolle en veel te jachtige Nederland.
Eén van de markante figuren in Labastide is Brusselaar selfmade kunstenaar Benoit Varenber, 75 jaar en al een decennium inwoner van Labastide. Iedere namiddag rond 4 uur zakt hij af naar Café du Peuple en drinkt er zijn dagelijkse portie pilsjes. Benoit heeft er een avontuurlijk leven op zitten, vertelt hij in een grappige mengelmoes van Brussels, Frans en Nederlands. ‘Het is teveel om op te noemen wat ik allemaal heb uitgespookt. Ik startte als werktuigkundige bij de scheepvaartmaatschappij CMB, Compagnie Maritime Belge. Daarna woonde ik 25 jaar in Congo, werkte er in een garage en in steengroeves. Nadien was ik ook nog aan de slag in Costa-Rica. Via vrienden kreeg ik een uitnodiging om eens langs te komen in het Franse departement de Gers. Het beviel me er meteen en vooral met Labastide was het liefde op het eerste gezicht.’
Benoit vond tien jaar geleden een betaalbaar huis, liet het renoveren, kocht eveneens het aanpalende huis en vervolgens nog een derde woning. ‘Zonder enige opleiding ben hier ik beginnen schilderen, mijn focus ligt op aquarellen. Ondertussen heb ik er al minstens 250 gemaakt. Mijn onderwerpen zoek ik dichtbij, de mensen en de gebouwen in Labastide zijn een permanente inspiratiebron.’ De aquarellen van Benoit vallen in de smaak bij diverse galeries, op een recente tentoonstelling verkocht hij 24 stuks. ‘Ik doe het niet voor het geld, echt niet, ik beleef gewoon veel plezier aan het schilderen. Mag ik nog een laatste pils drinken, daarna maken we een foto in mijn galerie. Kijk nu toch eens in wat voor een fantastisch dorp ik beland ben. Ik ga nooit meer weg, ik ga hier creveren,’ verzekert Benoit.
Onderwijs in Labastide-d’Armagnac
Labastide d’Armagnac, een school op het platteland…
‘Voor iemand die uit de stad komt, is de ontdekking van de school Labastide d’Armagnac een aangename verrassing. De site ligt in een rustige omgeving aan de rand van de stad, omlijst door eeuwenoude platanen met veel ruimte beschut tegen stedelijke overlast,’ vertelt Gio Bonacci.
‘In het verleden werd de school gerund door de gemeente. Sinds 2014 is ze herenigd met de school van Créon, een dorp op 8 km afstand. Samen vormen de twee scholen een Intercommunale Pedagogische Groep (RPI) die wordt beheerd door de Bas Armagnac School Union. Ze bedienen de zes plattelandsgemeenschappen van Betbezer, Créon, Estigarde, Labastide, Mauvezin en St. Julien.
Stabiel aantal leerlingen
In totaal gaan er 82 kinderen naar school: 32 in de twee kleuterklassen in Labastide d’Armagnac, 50 in de drie lagere schoolklassen in Créon. Een geleidelijke afname van het aantal leerlingen deed de vrees ontstaan voor het afschaffen van een klas in 2015. Sindsdien is de trend gekeerd, het aantal is al vijf jaar stabiel.
Het docententeam is zojuist versterkt. Het bestaat momenteel uit vijf leerkrachten die worden bijgestaan door gemeentelijke agenten die de buitenschoolse activiteiten en de kinderopvang leiden. Deze wordt elke werkdag verzorgd van 7u15 tot 18u30 uur. Het schoolvervoer is gratis, een belangrijk element gezien de omvang van het bediende gebied. De leerlingen profiteren van moderne apparatuur met onder meer interactieve digitale borden, laptops en een genetwerkt ‘e-kid Book’. In Labastide kunnen ze rekenen op een kleine maar goed gevulde gemeentelijke bibliotheek.
Forse investeringen
De afgelopen jaren zijn er forse investeringen gedaan. Vernieuwing van meubilair, herinrichting van sanitair, nieuwe gasketel, renovatie van het gebouw waarin de kantine is gehuisvest. De inspanning werd voortgezet met de reparatiewerkzaamheden aan het frame en de isolatie van het dak, de zonneboiler evenals het buitenschrijnwerk en de dubbele beglazing.
Een levend dorp vraagt om een gezonde school
De inzet is hoog in een landelijk gebied dat wordt gekenmerkt door vergrijzing. Labastide d’Armagnac heeft zo’n 700 inwoners. Om onze school levend en gezond te houden, is het essentieel om de komst van nieuwe huishoudens met schoolgaande kinderen aan te moedigen. Dit is een dagelijkse uitdaging voor gekozen functionarissen en alle leden van onze dorpsgemeenschap.’